آیا حضرت فاطمه معصومه (س) معصوم هستند؟ مستند روایی آن کدام است؟ در صورت منفی بودن چرا به وی لقب معصومه داده‌اند؟

پاسخ اجمالی
نام حضرت معصومه، فاطمه است. در کتاب های روایی و تاریخی نیز، از آن حضرت با عنوان فاطمه بنت موسى بن جعفر (ع) یاد شده است. حضرت معصومه (س) معصوم به معنای اصطلاح کلامی که در مورد پیامبران و امامان به کار می رود نبوده، امّا ایشان دارای طهارت روح و کمالات معنوی بالایی بودند. لازم به ذکر است که عصمت امر نسبی است. با توجه به روایاتی که در شأن و منزلت حضرت معصومه وارد شده است، می توان مرتبه ای از عصمت – نه در حد ائمه- برای ایشان قائل شد.

پاسخ تفصیلی
نام حضرت معصومه، فاطمه است. در کتاب های روایی و تاریخی نیز، از آن حضرت با عنوان فاطمه بنت موسى بن جعفر (ع) یاد شده است، [1] امّا صدها سال است که آن حضرت با این لقب مشهور هستند، [2] و این لقب نزد ایرانیان تبدیل به اسم برای ایشان شده است.
حضرت معصومه (س)، معصوم به معنایی که در مورد پیامبران و امامان به کار می رود [3] نبوده، امّا ایشان دارای طهارت روح و کمالات معنوی بالایی بودند، به گونه ای که به زائرانش وعده بهشت داده شده است. [4]
لازم به ذکر است که عصمت امر نسبی است. با توجه به روایاتی که در شأن و منزلت حضرت معصومه وارد شده است، [5] می توان مرتبه ای از عصمت – نه در حد ائمه- برای ایشان قائل شد. این مسئله در حق چنین بانویی بعید به نظر نمی رسد؛ چرا که این حد از عصمت به معنای دوری از گناه در زندگی عالمان بزرگ نیز فراوان مشاهده می شود.

پی نوشت

[1] . شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج ‏2، ص 267، نشر جهان، تهران، چاپ اول، 1378 ق.
[2] ر. ک: مجلسی، بحار الانوار، ج 106، ص 168.
[3] . معصوم کسی است که به لطف خدا از هرگونه آلودگی به گناه و کارهای زشت و ناشایست و پلید امتناع کند، آنهم نه به گونه جبری، بلکه در حالی که توان انجام آنها را داشته باشد، نیز از هرگونه اشتباه و خطایی به دور است. حضرت امام جعفر صادق (ع) در این خصوص می فرماید: “المعصوم؛ هو الممتنع بالله من جمیع المحارم. و قد قال الله تبارک و تعالی: و من یعتصم بالله فقد هدی الی صراط مستقیم؛ معصوم کسی است که توسط خدا از همه گناهان حفظ می شود و خداوند در این باره فرمود: هر آن که به حفظ الاهی بپیوندد، به یقین به راه راست هدایت شد، شیخ صدوق، معانی الاخبار، ص 132، انتشارات جامعه مدرسین قم، 1361 هـ ش،
[4] . عاملى، شیخ حر، وسائل‏الشیعة، ج 14، ص 576، ح 94، مؤسسه آل البیت علیهم‏السلام، قم، 1409 هجرى قمر، مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ الْأَعْمَالِ وَ عُیُونِ الْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا (ع) عَنْ زِیَارَةِ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ (ع) بِقُمَّ فَقَالَ مَنْ زَارَهَا فَلَهُ الْجَنَّة.
[5] ر. ک: حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 14، ص 576، ح 19850و19851.

منبع: اسلام کوئست

تاریخچه حرم حضرت معصومه (س) از چه زمانی است؟

پاسخ
برخی از مراجع عظام تقلید برای داخل شدن در حرم امامان (ع) و زیارت آنان غسل کردن را مستحب می دانند، ولی بعضی دیگر استحباب این غسل را به وسیله روایات ثابت نمی دانند و می گویند: اگر کسی بخواهد انجام دهد باید به قصد رجاء (به امید اینکه مطلوب باشد) و امید ثواب انجام دهد. اما در مورد غسل برای زیارت امام زاده ها و غیر معصومین؛ از جمله حضرت معصومه (س) باید به قصد رجاء باشد؛ زیرا روایتی در مورد غسل این بزرگواران وارد نشده است و در این مورد بین فقها از نظر فتوا اختلافی نیست.
برای زیارت پیامبر (ص) و ائمه (ع) دو رکعت نماز وارد شده است.[1]
گفتنی است که زائر می تواند هنگام زیارت حضرت معصومه (س) (قبل یا بعد از آن) دو رکعت نماز زیارت به نیّت قربة الى اللّه به جا آورد و ثواب آن را هدیه به کسی که زیارتش نموده و یا حضرت معصومه (س) نماید.
در این جا به برخی فتاوا اشاره می شود:
حضرت امام خمینی: برای داخل شدن در حرم امامان (ع) رجاءً غسل کند.
حضرت آیة الله سیستانی: غسل برای زیارت معصومین از دور یا نزدیک، استحباب این غسل ها ثابت نیست و کسی که می خواهد انجام دهد باید به قصد رجاء باشد.
حضرت آیة الله مکارم شیرازی: غسل کردن برای وارد شدن در مکان های مقدس به امید ثواب پروردگار مستحب است. از جمله برای داخل شدن در مکه و مدینه، یا برای داخل شدن در مسجدالحرام و مسجد پیغمبر اکرم (ص) و همچنین حرم امامان (ع).
حضرت آیة الله بهجت: پیش از داخل شدن … در حرم امامان (ع) مستحب است انسان غسل کند.
حضرت آیة الله صافی: پیش از داخل شدن… در حرم امامان (ع) مستحب است انسان غسل کند.[2]
در مورد نماز زیارت برای حضرت معصومه (س) هم باید به قصد رجاء و ثواب بجا آورده شود.
حضرت آیة الله صافی: س 374: هنگام زیارت حضرت معصومه (س) دو رکعت نماز زیارت را به چه عنوان بخواند؟ (چون مى گویند براى ائمه وارد شده است).
جواب: نماز را بعنوان یک دستور از طرف شرع که در این مورد وارد شده باشد نخواند، بلکه نیّت کند دو رکعت نماز می خوانم قربة الى اللّه و ثواب آن را هدیه به حضرت معصومه (س) نماید.[3]

[1] مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج 99، ص 187؛ آیت الله بهجت، مناسک حج و عمره، ص 280.
[2] . رساله توضیح المسائل نه مرجع، تدوین و تطبیق: راشدی، حاج شیخ لطیف، راشدی، سعید، ص 367و 368، ذیل مسئله 645، انتشارات پیام عدالت، چاپ امیدوار، چاپ اول، 1385.
[3] سایت حضرت آیة الله صافی گلپایگانی، بخش پرسش و پاسخ، سؤالات فقهی، نماز مستحبی، سؤال 374.

علت مهاجرت حضرت معصومه(س) به ایران چه بود؟

حضرت معصومه (س)از همان آغاز، در محیطی پرورش یافت که پدر و مادر و فرزندان، همه به فضایل اخلاقی آراسته بودند. عبادت و زهد، پارسایی و تقوا، راستگویی و بردباری، استقامت در برابر ناملایمات، بخشندگی و پاکدامنی و نیز یاد خدا، از صفات برجسته این خاندان پاک سیرت و نیکوسرشت به شمار می‌رفت. پدران این خاندان، همه برگزیدگان و پیشوایان هدایت، گوهرهای تابناک امامت و سکان‌داران کشتی انسانیت بودند.

به گزارش ایسنا، دهم ربیع‌الثانی (سال ۲۰۱) مصادف است با سالروز شهادت حضرت معصومه (س) بزرگ بانوی ایران زمین. حضرت فاطمه معصومه (س) پس از ورود به شهر قم، تنها ۱۷ روز در قید حیات بود و شبانه روز مشغول عبادت بود و سپس دعوت حق را لبیک گفت و به سوی بهشت برین پرواز کرد.

پدر بزرگوارش امام هفتم شیعیان حضرت موسی بن جعفر (ع) و مادر مکرمه‌اش حضرت نجمه خاتون‌ (س) است. آن بانو مادر امام هشتم نیز است؛ لذا حضرت معصومه(س) با امام رضا(ع) از یک مادر هستند. ولادت آن حضرت در روز اول ذیقعده سال ۱۷۳ هجری قمری در مدینه منوره واقع شده است. مشهورترین لقب آن حضرت، «معصومه» است همچنین لقب کریمه اهل بیت(ع) از سوی امام صادق(ع) به ایشان اطلاق شد.

دلیل مهاجرت حضرت به ایران:

مأمون عباسی در سال ۲۰۰ هجری قمری، با نامه‌ها و پیام‌های بسیار، حضرت رضا(ع) را به خراسان دعوت کرد، آن بزرگوار، ناگریز از روی اکراه، این دعوت را پذیرفت و با کاروانی که مأمون فرستاده بود، به‌سوی خراسان آمد.

حضرت معصومه(س) هم یک سال بعد (سال ۲۰۱) به‌شوق دیدار برادرش حضرت رضا(ع) عازم خراسان شد و با همراهان حرکت کردند، ولی حقیقت این است که این حرکت، هجرت معنی‌دار و عظیم حضرت معصومه(س) برای حمایت از ولایت امام علی‌بن موسی الرضا(ع) و تقویت مسأله رهبری بود، که در ظاهر به‌صورت سفر برای دیدار برادر عنوان می‌شد.

حضرت (س) به همراه عده‌ای از برادران و برادرزادگان به طرف خراسان حرکت کرد و در هر شهر و محلی مورد استقبال مردم واقع می‌شد. این جا بود که آن حضرت نیز همچون عمه بزرگوارشان حضرت زینب(س) پیام مظلومیت و غربت برادر گرامیشان را به مردم مومن و مسلمان می‌رساندند و مخالفت خود و اهل‌بیت (ع) را با حکومت حیله‌گر بنی عباس اظهار می‌کرد. بدین جهت تا کاروان حضرت به شهر ساوه رسید عده‌ای از مخالفان اهل بیت(ع) که از پشتیبانی ماموران حکومت برخوردار بودند، سر راه را گرفتند و با همراهان حضرت وارد جنگ شدند، در نتیجه تقریباً همه مردان کاروان به شهادت رسیدند، حتی بنابر نقلی حضرت معصومه(س) را نیز مسموم کردند.

صفحات: 1 · 2

متن کامل پرسش
آیا شیعیان معتقدند که: بهشت دارای 8 باب است و 3 باب از آن برای مردم قم اختصاص خواهد داشت. ر. ک کتاب بحار الأنوار ج ٥٧/٢١٨ ح٤٨.

پاسخ تفصیلی
در میان شهرها و بلاد جهان، بعضی از آنها دارای برتری هایی هستند تا جایی که در نزد مسلمانان، بعضی از شهرها مثل مکه، مدینه، قدس و کربلا و … به عنوان شهرهای مقدس دانسته شده است و در روایات بیان شده است که عبادت، سکونت، انفاق و حتی مردن در این شهرها از ارزش خاصی برخوردار است. این برتری ها به دلیل ویژگی های مختلف و متعددی مثل وجود کعبه در مکه، قبر پیامبر گرامی اسلام(ص) در مدینه، قبر امام حسین (ع) در کربلا و… است که در آنها یا در ساکنان آنها وجود داشته است. پیامبر اکرم (ص) و ائمه طاهرین (ع) برخی از فضیلت های این شهرها را بیان کرده اند. از جمله شهرهایی که در روایات فضیلت هایی برای آنها بیان شده است می توان به مکه مکرمه، مدینه منوره ، کربلا، کوفه، قم و… اشاره کرد.

از آیات قرآن و از روایات به خوبى استفاده مى‏شود که بهشت درهایى دارد، ولى این تعدد درها نه به خاطر آن است که عده وارد شوندگان به بهشت آن گونه ‏اند که اگر بخواهند از یک در وارد شوند تولید زحمت مى‏کند، و نه از جهت آن است که یک نوع تفاوت گروهى و طبقاتى وجود دارد، که هر گروهى موظفند از یک در وارد شوند، و نه براى نزدیکى و دورى راه است، و نه به خاطر زیبایى و تنوع به خاطر کثرت درها! اصولا درهاى بهشت همانند درهاى دنیا که در مدخل باغها و قصرها و خانه‏ها مى‏گذارند نیست، بلکه این درها اشاره به اعمال و کارهایى است که سبب ورود به بهشت مى‏شوند.

در پاره‏اى از اخبار مى‏خوانیم که “بهشت درهایى به نامهاى مختلف دارد، از جمله: درى دارد که به عنوان باب المجاهدین (در مجاهدان) نامیده مى‏شود.‏ از امام باقر ع در حدیثى مى‏ خوانیم: ” بدانید که بهشت هشت در دارد که عرض هر درى از آنها به اندازه چهل سال راه است. [1] ” این خود نشان مى‏ دهد که” در” در این گونه موارد، مفهومى وسیعتر از آنچه در تعبیرات روزانه گفته مى‏شود دارد. [2] بنا براین باید گفت مراد از درهای بهشت اسباب و علل رسیدن و داخل شدن بهشت است. بعضی از مفسرین فرموده اند این که گفته می شود جهنم دارای هفت در و بهشت داراى هشت در است اشاره به افزون بودن عوامل رحمت از عوامل عذاب و غضب است‏ و عدد در اینجا برای کثرت آمده است (نه اینکه مراد از هفت، شش به علاوه یک و مراد از هشت هفت به علاوه یک باشد) براین اساس باید گفت اینکه در روایات وارد شده است که درهایی از بهشت به اهل بعضی از شهرها اختصاص دارد ، مراد وجود اسباب علل رسیدن به بهشت در بین مردم آن شهر است.

امام رضا (ع) در باره اهمیت شهر قم و مقام ساکنان آن فرموده اند: بهشت هشت در دارد ،یکی از این درها برای اهل قم است که در میان شهرهای دیگر بهترین شیعیان ما هستند و… [3]
همان طور که در این روایات آمده است اهمیت شهر قم را می توان به خاطر ایمان و تقوای و کارهای نیک اهل و ساکنین آن و همچنین وجود مرقد مطهر و منور یکی از نوادگان پیامبر (ص) در این شهر دانست.
امام صادق (ع) فرمود: درود خدا بر اهل قم ،خداوند شهر شان را از باران سیراب کند و برکات خود را بر آنان نازل فرماید و گناهان آنان را به حسنات مبدل سازد زیرا اهل رکوع و سجود و قیام و قعود (عبادت ) هستند. آنان فقیه و دانشمندانی فهیم اندکه اهل روایت و درایت (فهم) حدیث نیز هستند.” [4]

البته این بدان معنا نیست که همه اهل این شهر افراد صالح و از تقوای کامل برخوردارند بلکه همانطور که درمقدس ترین شهر ها مثل مکه و مدینه حتی در زمان پیامبر بدترین و شرور ترین افراد مشرک و منافق زندگی می کردند در شهر قم و دیگر شهرهای مقدس نیز افراد خوب و بد ، مؤمن و کافر وجود دارد . بنابر این منظور روایات از بهشتی بودن اهل قم، مؤمنین و نیکوکارانی است که در این شهر با علل و اسباب رایج در این شهر نظیر عبادت، فقاهت، دوستی و محبت اهل بیت پیامبر اکرم(ص) و…بهشت را کسب کرده اند. همچنین از بیان علت تجلیل از اهل قم می توان استفاده کرد که این ویژگی ها اگر در هر انسانی باشد از اهل بهشت خواهد بود هر چند در قم زندگی نکرده باشد و محل زندگی او هزاران کیلومتر با این شهر فاصله داشته باشد. به هر حال از نظر اسلام ملاک وارد شدن در بهشت داشتن ایمان و عمل صالح است و چون ائمه (ع) علم داشته اند که گروه زیادی از اهل این شهر دارای این ویژگی هستند که داخل در بهشت می شوند به این بیان فرموده اند که یک یا سه در از درهای بهشت به اهل قم اختصاص دارد.

ادامه »

جایگاه حضرت معصومه (س) از دیدگاه سیاحان اروپایی عصر قاجار

شاه بیگی بیگم، خواهر همسر شاهرخ فرزند تیمور لنگ به مرمت و باز سازی این آرامگاه در قم همت گماشت، او دستور داد گنبد طلایی را که هنوز پا برجاست بر بالای آن ببرند.

يک سیاح انگلیس که در زمان فتحعلیشاه به ایران سفر کرده بود و خود از نزدیک این آرامگاه را دیده بود، درباره شکوه این حرم می نویسد: «آرامگاه متبرک قم از بلند آوازترین آرامگاه های ایران است و بارها ایرانیان در هنگام پریشانی و گرفتاری به آن پناه برده اند.» (موریه، سفرنامه، جلد 2، صفحه 202.)

يک باستان شناس فرانسوی که در عصر ناصر الدین شاه به ایران آمده بود نيز از نقش معنوی این حرم در شهر قم یاد کرده و نقل می کند: «مقبره حضرت فاطمه (س) دختر امام موسی کاظم (ع) موجب افزایش زهد و تقوای سکنه و مخصوصاً روحانیون مذهبی شده است.» (دیولافوا، سفرنامه ایران وکلده، صفحه 219)

اما باستان شناس آمریکایی که در دوران سلطنت “مظفرالدین شاه” به ایران سفر کرده بود در مورد تقدس قم در سفرنامه خود نوشته: «قم که قدوسیتش به خاطر آن است که حرم حضرت فاطمه (معصومه) خواهر امام رضا (ع) امام هشتم شیعیان در آنجاست آن حضرت را در سال 816 م برابر با 154 ق در اینجا مدفون ساختند، احترام و بزرگداشتی که برای وی به عمل می آورند، در اسلام بندرت نسبت به زنی اعمال می شود.» (جکسن، سفرنامه، صفحه 465.)

در اين ميان سفیر فرانسه در زمان محمد علیشاه قاجار در مورد بازسازی این آرامگاه در سفرنامه خود می گوید: «شاه بیگی بیگم، خواهر همسر شاهرخ فرزند تیمور لنگ به مرمت و باز سازی این آرامگاه در قم همت گماشت، او دستور داد گنبد طلایی را که هنوز پا برجاست بر بالای آن ببرند.» (اوبن، سفرنامه، صفحه 324.)

گفتني است کسانی که به زیارت این حرم شریف می روند، با آداب و تشریفات مخصوص در یک صف ایستاده و یک نفر با صدای بلند زیارت نامه را تلاوت می کند و هر یک مطابق نذر و نیاز خود چند شمع روشن کرده و سوره فاتحه را می خواند. ( ویلسن، سفرنامه، صفحه 188.)

منبع: شیعه آنلاین

*تاریخ ولادت حضرت معصومه سلام الله علیها چه زمانی است؟

حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها در روز اول ذي القعده سال ۱۷۳ هجرى قمرى در مدينه متولد شدند. طبق محاسبه‌ای که کردم این تاریخ مطابق با ۶ فروردین ۱۶۹ هجری شمسی است.

پدرشان امام هفتم شيعيان حضرت موسى بن جعفر علیهم‌السلام و مادرشان حضرت نجمه‌ خاتون است. آن بانو مادر امام هشتم نيز هست. لذا حضرت معصومه سلام الله علیها با حضرت امام رضا علیه السلام از يك مادر هستند.

*چه کسی نام معصومه را به ایشان داد؟

این بانوی با فضیلت از طرف امام رضا علیه السلام به معصومه لقب گرفت. علامه مجلسى می‌نويسد: امام ‌رضا علیه السلام فرمود: « مَنْ زَارَ الْمَعصُومَةَ بِقُمْ كَمَنْ زَارَنى ‏» هر كس معصومه را در قم زيارت كند، مانند كسى است كه مرا زيارت كرده است.

این بیان و لقب را نباید دست کم گرفت. عصمت مراتب دارد و حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها گرچه در مرتبه عصمت چهارده معصوم قرار ندارند ولی بسیار نزدیک به آن‌ها هستند که امام رضا علیه السلام چنین تعبیری کرده‌اند. و ریشه عصمت، معرفت است. باید بدانیم ایشان معرفت بسیار بالایی داشته‌اند که به این درجه رسیده‌اند.

*به ایشان کریمه اهل بیت هم گفته می‌شود، ریشه این لقب از کجاست؟

ایشان واقعا کریمه هستند. «كريم» به معناى موجود شريف و پر ارزش است. «راغب» در كتاب «مفردات» مى‏گويد: «كَرم» معمولا به امور نيك و پر ارزشى گفته مى‏شود كه بسيار قابل توجه است، بنابراين به نيكى‌‏هاى كوچك، كَرَم گفته نمى‏شود. لذا حضرت معصومه سلام الله علیها، شرافت بسیار بالا و نیکی‌ها و احسان‌های بسیار چشمگیری دارند.

ایشان در زبان علمای شيعه به «كريمه ‏اهل‏بيت‏» ياد مى‌‏شود و ظاهرا ريشه آن، رؤياي صادق مرحوم آيت‏الله ‏سيدمحمود مرعشى نجفى است كه در آن رويا، امام ‏صادق علیه السلام به آيت‌الله مرعشي نجفى ـ كه با دعا و راز و نياز تلاش مي‌كرد تا قبر مطهر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را بيابد ـ ‏فرمود: بر تو باد به كريمه اهل‏ بيت و ایشان را به زیارت قبر فاطمه معصومه سلام الله علیها راهنمایی می‌کنند.

*ایشان چه زمانی قم آمدند؟

در سال ۲۰۰ هجري در پى اصرار و تهديد مأمون عباسى سفر تبعيد گونه حضرت رضا علیه السلام به مرو انجام شد و آن حضرت بدون اين كه كسى از بستگان و اهل بيت خود را همراه ببرند راهى خراسان شدند.

يك سال بعد از هجرت برادر، حضرت معصومه سلام الله علیها به شوق ديدار برادر و ادای پيام ولايت مانند حضرت زينب كبری سلام الله علیها به همراه عده اى از برادران و برادرزادگان به طرف خراسان حركت كردند و پيام مظلوميت و غربت برادر گراميشان را به مردم مسلمان مى‌رساندند و مخالفت خود و اهل‌بيت علیهم‌السلام را با حكومت بنى‌عباس اظهار مى‌كردند.

وقتی كاروان حضرت به شهر ساوه رسيد، عده‌اى از مخالفان اهل بيت علیهم‌السلام راه را سد كردند و با همراهان حضرت معصومه سلام الله علیها وارد جنگ شدند. در نتيجه تقريبا اكثر مردان كاروان به شهادت رسيدند و عده‌ای مجروح شدند و حضرت معصومه سلام الله علیها را نيز مسموم كردند و چون ديگر امكان ادامه راه به طرف خراسان نبود ايشان قصد شهر قم را نمودند و فرمودند: مرا به شهر قم ببريد، زيرا از پدرم شنيدم كه مى‌فرمود: شهر قم مركز شيعيان ما است.

در روز ۲۳ ربيع‌الاول سال ۲۰۱ هجرى (۲ آبان ۱۹۵ شمسی) حضرت وارد شهر مقدس قم شدند و به مدت ۱۷ روز در اين شهر زندگى كردند. در اين مدت، مشغول عبادت و راز و نياز با پروردگار متعال بودند. محل عبادت آن حضرت به نام «بيت النور» هم اكنون محل زيارت ارادتمندان آن حضرت است.

*حضرت معصومه سلام الله علیها چه فضایلی دارند؟

در مورد فضیلت‌های ایشان باید گفت امام صادق علیه السلام فرموده است: بانويي از فرزندان من در قم از دنيا مى‌رود كه اسمش فاطمه دختر موسى است و به شفاعت او همه شيعيان من وارد بهشت مى‌شوند.

دقت کنید که امام می‌فرماید، به شفاعت ایشان همه شیعیان من وارد بهشت می‌شوند. این نوع بیان، واقعا از فهم عقول عادی خارج است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و دیگر امامان علیهم‌السلام، قرآن کریم ، علما، و شهدا هم شفاعت دارند و شفاعت می‌کنند. با این اوصاف باز امام صادق علیه السلام می فرماید به شفاعت حضرت فاطمه دختر موسی، شیعیان وارد بهشت می‌شوند. چه نکته‌ای در این بیان هست، باید تفکر و تدبر شود. ولی هر چه هست، فضیلت بالای آن حضرت را می‌رساند.

روزى عده‏اى از شيعيان وارد مدينه شدند و پرسش‌هايى ‏داشتند كه مى‏خواستند از محضر امام كاظم علیه السلام بپرسند. امام در سفر بودند و آن‌ها پرسش‌هاى خود را نوشته به دودمان امامت تقديم ‏نمودند. چون عزم سفر كردند براى پاسخ پرسش‌هاى خود به منزل ‏امام شرفياب شدند. امام كاظم علیه السلام هنوز مراجعت نفرموده بود و آنها امكان توقف نداشتند، از اين رو حضرت معصومه سلام الله علیها پاسخ آن پرسش‌ها را نوشتند و به آنها دادند.

آنها با مسرت فراوان از مدينه منوره خارج شدند، در بيرون مدينه با امام كاظم علیه السلام مصادف ‏شدند و داستان خود را براى آن حضرت شرح دادند. هنگامى كه امام پرسش‌هاى آنان و پاسخ‌هاى حضرت معصومه سلام الله علیها را ملاحظه كردند، سه بار فرمودند: «فداها ابوها» پدرش به قربانش باد.

با توجه به اين كه‏ حضرت معصومه سلام الله علیها به هنگام دستگيرى پدر بزرگوارش خردسال بود، اين داستان از مقام بسيار والا و دانش بسيار گسترده آن حضرت‏ در زمان كودكی حكايت مى‏كند.

امام رضا علیه السلام فرمود: كسى كه معصومه را زيارت كند پاداش او بهشت است. همچنين فرمود: هركس معصومه را در قم زيارت كند، مانند كسى است كه مرا زيارت كرده است و امام جواد علیه السلام فرموده است: كسى كه عمه ام را در قم زيارت كند پاداش او بهشت است.

درباره این فرمایشات باید اندیشید. یک انسان، تا چه اندازه باید محبوب خداوند باشد که چنین مطالب و فضایلی درباره‌اش می‌گویند. آنهم نه یک انسان عادی، بلکه امام معصوم این سخنان را بگوید.

*نگاه و سيره علما درباره حضرت معصومه سلام الله علیها چگونه بود؟

در این باره اگر بخواهم مطلب عرض کنم در حد یک کتاب و بلکه بیشتر می‌شود سخن گفت. مرحوم آيت ‌الله سيّد محمود مرعشى نجفى، پدر آيت‌ الله العظمي سيد شهاب‌الدين مرعشى نجفي (ره) بسيار علاقه‌مند بود كه محل قبر شريف حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را به دست آورد. ختم مجرّبى انتخاب كرد و چهل شب به آن پرداخت. شب چهلم پس از به پايان رساندن ختم و توسّل بسيار، استراحت كرد. در عالم رؤيا به محضر مقدّس حضرت امام صادق علیه السلام مشرّف شد.

صفحات: 1 · 2

متن کامل پرسش
آیا امام رضا(ع) بعد از شهادت حضرت معصومه(س) به قم سفر کرده‌اند یا خیر؟ همراهان حضرت معصومه در سفر به ایران چه کسانی بوده‌اند؟

پاسخ
۱. در کتاب «تاریخ قم» نوشته حسن بن محمد بن حسن قمى‏(قرن چهارم هجری) و نیز بخشی از ضمیمه جلد 48 بحار الانوار[1] به نقل از کتاب «تاریخ قم» در ماجرای دفن جنازه مطهر حضرت معصومه(س) دو قول نقل شده است:
الف. حسن بن محمد قمى می‌گوید: خبر دادند مرا بزرگان قم از آباء خود که وقتى مأمون حضرت رضا(ع) را در سال دویست هجرى به مرو براى ولایت عهدی خواست، در سال دویست و یک فاطمه خواهرش به قصد دیدار برادر خارج شد همین که به ساوه رسید، مریض شد، پرسید: «چقدر راه است بین ساوه و قم؟» گفتند: ده فرسخ فرمود: «مرا ببرید به قم» او را به قم بردند و در منزل موسى بن خزرج بن سعد اشعرى وارد شد.
بنابر صحیح‌ترین روایات وقتى خبرش به قم رسید بزرگان قم به استقبال او رفتند، پیشاپیش آنها موسى بن خزرج بود وقتى خدمت حضرت معصومه رسید مهار ناقه‌اش را گرفته به منزل خود رسید و در خانه او هفده روز بود آن‌گاه از دنیا رفت.
موسى دستور داد او را غسل داده کفن کردند و نماز بر او خوانده و در زمینى که متعلق به موسى بود دفن کردند و اکنون مزار مقدس اوست. بر فراز قبرش سقفى از بوریا ساختند تا بالأخره زینب که دختر حضرت جواد(ع) بود بر فراز قبر او قبه‌اى ساخت.
ب. به من خبر داد: حسین بن على بن حسین بن موسى بن بابویه از محمّد بن حسن بن احمد بن ولید که وقتى فاطمه(س) از دنیا رفت، او را غسل داده کفن کردند و بدن او را به قبرستان بابلان بردند و او را در سردابى گذاشتند که برایش حفر شده بود. قبیله سعد اختلاف کردند از این‌که چه کسى او را داخل سرداب گذارد. سپس همه قبول کردند که خادم پیرمردى از این قبیله به نام قادر مباشر این کار شود همین که از پى او فرستادند دیدند دو سوار از طرف بیابان می‌آیند هر دو نقاب دارند نزدیک جنازه که رسیدند نماز خواندند بر او و وارد سرداب شدند و جنازه را در سرداب گذاشته دفن کردند بعد از سرداب خارج شده بدون این‌که با کسى صحبت کنند سوار شده رفتند هیچ‌کس نفهمید آنها که بودند.[2]
شاید بتوان گفت که آن دو نفر حضرت امام رضا(ع) و امام جواد(ع) بوده‌اند.

۲. درباره همراهان حضرت معصومه(س) باید گفت:
روشن است که حضرت معصومه(س) در شرایط حاکم بر آن عصر و ناامنى جاده‌ها، با همراهانى قابل اعتماد و مسلح به مسافرت پرداخت. ولی در منابع تاریخی و نیز کتاب «تاریخ قم» - که به جریان سفر حضرت معصومه(س) می‌پردازد - نامی از این افراد نیامده است.
البته یکی از پژوهشگران معاصر درباره همراهان حضرتشان می‌گوید: حضرت معصومه(س) در رأس یک قافله 22 نفری متشکل از علویان و برادران امام رضا(ع) برای دیدار با آن امام همام رهسپار ایران گردید.[3]

[1]. که از خود علامه مجلسی نیست بلکه کتابی به نام «تحفة العالم» نوشته سید جعفر آل بحر العلوم(1377 ق) است که در برخی از چاپ‌ها به بحار الانوار افزوده شده است.
[2]. قمى‏، حسن بن محمد بن حسن، تاریخ قم، ترجمه: قمى‏، حسن بن على بن عبد الملک(805 – 806ق)، ص 565 – 569، قم، کتابخانه بزرگ آیت الله العظمى مرعشى نجفى‏، چاپ اول‏، 1385ش؛ سید جعفر آل بحر العلوم، تحفة العالم(ضمیمه ج 48 بحار الانوار)، ص 290، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[3]. عاملى، جعفر مرتضى، الحیاة السیاسیة للإمام الرضا(ع)، دراسة و تحلیل، ص 428، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ سوم، 1403ق. در صورت یافتن منبعی تاریخی برای این نقل، آن‌را به این پاسخ خواهیم افزود.

ثواب زيارت کريمه اهل بيت در کلام معصومين
در کتاب تحفة المظفريه في تذکرة اولاد الائمة در شرح اولاد حضرت امام همام موسي الکاظم عليه‌السلام ذکر شده که در ثواب زيارت حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام مدفونه در قم، چهار حديث از سه امام وارد شده است.
1. از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام که مي‌فرمايد: به درستي که از براي خداوند تعالي حرمي است که او مکه است، و از براي حضرت رسول صلي الله عليه وآله حرمي است که او مدينه است، و از براي حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام حرمي است که او کوفه است، و از براي ما اهل بيت حرمي است که او قم است. زود است دفن شود در او زني از فرزندان من که اسم او فاطمه است: »من زارَها وَجَبت له الجنّة»(بحارالانوار، ج 48، ص 316 - 317)‌؛ کسي که زيارت کند او را، بهشت بر او واجب است، و در خبر ديگري آمده است: «اِنَّ زيارتها تعادل الجنّة.» (مفاتيح الجنان، ص 1023)

2. از حضرت علي بن موسي الرضا عليهماالسلام در جواب سعد بن سعد که سؤال مي‌کند از فاطمه دختر موسي بن جعفر عليهماالسلام، مي‌فرمايد: » من زارها فله الجنة» (بحارالانوار، ج 48، ص 316)؛ کسي که زيارت کند او را به بهشت مي‌رود.

3. نيز از آن حضرت است که مي‌فرمايد به سعد، از ما نزد شما قبري است؟ عرض مي‌کند: بلي، پدر و مادرم به فداي تو باد! فاطمه دختر موسي بن جعفر است؟ مي‌فرمايد: » من زارها عارفاً بحقها فله الجنة» (بحارالانوار، ج 48، ص 317)؛ کسي که با معرفت و شناخت ايشان را زيارت کند، پاداشش بهشت است.

4. حضرت امام محمد تقي عليه السلام مي‌فرمايد: «من زار عمّتي بقم فله الجنّة .کسي که زيارت کند عمه مرا در قم، بهشت براي او است.