لقب نيز مانند اسم يا نام خانوادگي معرف صاحب لقب است و داراي اثر رواني است . لقب اگر بد و نامطبوع باشد منشاء احساس حقارت مي شود و مانند اسم يا نام خانوادگي بد، صاحبش را همواره رنج مي دهد و باعث عذاب روحي وي مي گردد.
مردم كشور ما در گذشته به لقب ، توجه بسياري داشتند و القاب ، معرف شخصيت و ارزش اجتماعي افراد بود. مردان بزرگ علمي و سياسي و رجال عالي مقام لشكري و كشوري هر يك به موجب فرماني مخصوص ، لقبي داشتند. گرچه وضع اجتماعي امروز ما در موضوع القاب با گذشته تفاوت بسياري كرده و لقب ، ارزش سابق خود را از دست داده است ، ولي كم و بيش القابي در اجتماع ما وجود دارد كه بعضي موجب افتخار و سربلندي صاحب لقب است و بعضي مايه رنج روحي و احساس حقارت است .
پاره اي از القاب ، جنبه عمومي دارد و تابع نوع شغل يا درجه يا مقام است و هر كس كه واجد شرايط مربوطه باشد، به آن لقب خوانده مي شود. بعضي از القاب را اشخاص براي خود يا فرزندان خويش مانند اسم انتخاب مي كنند و رفته رفته در جامعه به آن لقب معرفي و مشهور مي شوند.
گاهي وقايع و قضاياي خوب يا بد در طول زندگي اشخاص ، اتفاق مي افتد و در اجتماع اثر مطلوب يا نامطلوبي مي گذارد و مردم آن اثر را در يك كلمه يا يك جمله خلاصه مي كنند و آن را لقب صاحب اثر قرار مي دهند.
((عبيدالله بن زبير)) از طرف برادرش عبدالله زبير فرماندار مدينه بود و حوزه ماءموريت خويش را در كمال قدرت اداره مي كرد.
روزي بر منبر با حضور جمعيت زيادي دچار لغزش سخن شد. او در ضمن اندرز و موعظه از ((شتر صالح)) نام برد و ستم قوم صالح را به آن حيوان بيان نمود. گفت : ديديد خداوند با آن امت كه به شتر پنج درهمي ظلم نمودند، چه معامله كرد و چگونه آنان را گرفتار عذاب خود نمود.))(1)
اصل موعظه صحيح ، ولي قيمت كردن شتر لغزش بزرگي بود. مردم به او لقب ((مقوّم الناقة)) دادند، يعني ((فرماندار شتر قيمت كن .)) اين لقب زبانزد همه شد و به شخصيت وي ضربه عظيمي زد. ((عبدالله زبير)) ناگزير او را از كار بركنار نمود و ((مصعب بن زبير)) را به جاي وي گمارد.
در اثر يك پيش آمد و يك لغزش در سخن ، فرماندار نيرومند مدينه - عبيدالله زبير - ساقط شد. مردم به وي لقب ((شتر قيمت كن .)) دادند و او را به باد مسخره و استهزاء گرفتند و در باطنش طوفاني از حقارت و پستي ايجاد كردند. فرمانداري كه مورد تحقير و توهين مردم واقع شد و در ضمير خود احساس حقارت نمايد، هرگز نمي تواند با قدرت بر آنان حكومت كند.
در جوامع بشري مردم بسياري هستند كه با سوء انتخاب براي خويشتن لقب بدي برگزيده اند يا رفتار زشت آنان در طول زندگي باعث شده است كه جامعه آنها را به كلمه بدي ملقب نمايد و در نتيجه ايام عمر را با ناراحتي رواني و احساس حقارت بگذرانند.(2)

1- كامل ابن اثير، ج 4، ص 87.
2- كودك از نظر وراثت و تربيت ، ج 2، ص 223.