اصل واژه‌ي عرفه و عرفات، از عرفان به معني شناخت و معرفت آمده و بايد دانست اين نام‌گذاري، يک نام‌گذاري اعتباري و صرفاً لفظي نيست؛ بلکه حکايت از حقيقت و بطني دارد که اگر سالک، حقيقت اين لفظ را دریابد، به قطعه‌اي از زمان و مکان خواهد رسيد که در آن، عرفان و معرفت حاصل مي‌شود.

خاصيت عرفات و روز عرفه, اين است که در آن، نسبت به اسرار و حقايق عالم، عرفان حاصل مي‌شود.

منتها به شرط اينکه سالک قابليتِ پذيرفتن اثرات آن را داشته باشد.

این قابليت، اعتراف به خطاهاست؛اعتراف به ظلماتِ گناهاني که تبعاتش را در وجود گرفته‌ايم و همچنين اعتراف به دور افتادن از وطن اصلي.

در عرفه فقط بايد تضرع و گريه کنيم، سوز داشته باشيم و دردمنديِ فراقِ خدا را بفهميم.

امروز روز رحمت وعرفان ونور است
امروز روز بخشش و فیض حضور است

امروز روز اشک وآه وراز باشد
امروز درهای محبت باز باشد

امروز داور میزبان بنده گان است
چون روز الطاف خدای مهربان است

روز دعا وکرنش ورازونیاز است
ای عاشقان حتما دعاها کارساز است

بااین دعاباید گره ها بازگردد
بااین نواوناله ها اعجاز گردد

ازبزم ما عطرخدامی آید امروز
بوی حسین ازاین دعا می آید امروز

دانی که اصل این دعا مال حسین است
چون این دعا گویای احوال حسین است

دراین دعا مولای ما اعجاز کرده
درهای فیض ومعرفت راباز کرده

این مجلس مابوی مهدی دارد امروز
نوروجلای روی مهدی دارد امروز

آنکس که بیش ازکعبه باشد حرمت او
چون کعبه می گردد به دور قامت او

عطر رسول مصطفی می آیدازاو
بوی حسین وکربلامی آیدازاو

در سيره اخلاقي امام باقر(علیه السّلام) آمده است:

روزي يك نفر مسيحي به آن حضرت جسارت كرد و گفت : «انت بقر؛ تو گاو هستي.»
امام بدون اينكه خشمگين شود، فرمود: «لا انا باقر؛ نه من باقرم.» مسيحي گفت: تو پسر آن زن آشپز هستي؟ امام فرمود: آري مادرم يك بانوي آشپز بود. آن مرد براي اينكه امام را عصباني كند، دوباره گفت: ت

و پسر زن سياه چرده، زنگي و دشنام گو هستي. امام پاسخ داد. اگر تو راست مي گويي، خدا مادرم را بيامرزد و اگر دروغ مي گويي، خداوند تو را ببخشد.

وقتي آن مرد مسيحي بردباري و حلم بي پايان امام را مشاهده كرد كه با اين اهانت ها هرگز خشمگين نشد و كاملا بر نفس خود مسلط بود، زبان بر شهادتين جاري كرد و مسلمان شد

المناقب، محمدبن شهر آشوب ج 4، ص.20

ﺍﻣﺎﻡ محمد ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻠﺎﻡ ﻓﺮﻣﻮﺩند: ﺍﺑﻠﻴﺲ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻓﺮﻳﺎﺩ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺸﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ:

۱-ﺭﻭﺯی ﻛﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﻟﻌﻦ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ متعال ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ
۲-ﺭﻭﺯی ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺯﻣﻴﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺷﺪ
۳-ﺭﻭﺯی ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﻠﻲ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻣﺒﻌﻮﺙ ﺷﺪ
۴-ﺭﻭﺯ ﻏﺪﻳﺮ ﺧﻢ ﻛﻪ ﺍﻣﻴﺮﺍﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻠﺎﻡ ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪ.

 بحار الأنوار، جلد ۳۷، صفحه ۱۲۱

۱ـ امام رضا(علیه السلام) میفرماید: و هو عید الله الاكبر (عید غدیر، برترین عید خداوند است . الغدیر، جلد۱، ص .۲۸۶ 

۲: امام على (علیه السلام): هذا یوم فیه وقع الفرج (این، روزى است كه گشایش در آن می‏رسد)، مصباح المتهجد، ص‏ ۷۰۰ .
 
۳ـ امام صادق(علیه السلام): و فیه مرضاة الرحمن (در این روز، رضایت خداوند نهفته است) بحارالانوار، ج 98، ص 323.
 
۴ـ امام رضا(علیه ..السلام): انه یوم مرغمة الشیطان (روز غدیر، روز اندوه شیطان است) بحارالانوار، ج 98، ص 323.
 
۵ـ امام صادق(علیه السلام): یوم منار الدین أشرف منهما (روز مشعل فروزان دین، از دو عید فطر و قربان گرامی ‏تر است.
 
۶ـ امام صادق(علیه السلام): ذلك یوم القیام (روز غدیر، روز بپاخاستن است) بحارالانوار،ج ۹۸، ص323.
 
۷ـ امام صادق(علیه السلام): انه یوم السرور (روز غدیر، روز شادمانى است) الغدیر، ج 1، ص ۲۸۶

۸:امام رضا(علیه السلام): و هو یوم التبسم (روز غدیر، روز لبخند است) المراقبات، ۲۵۷.
 
۹ـ امیرالمومنین على(علیه السلام): هذا یوم الارشاد (این، روز راهنمایى كردن است) مصباح المتهجد، ص۷۰۰.
 

۱۰ـ امیرالمومنین على(علیه السلام): هذا یوم فیه … رفعت الدرج؛ (این روزى است كه منزلت شایستگان در آن، بلندى گرفت) مصباح المتهجد، 
۱۱ـ امیرالمومنین على(علیه السلام): ‘ هذا یوم … فیه … وضحت الحجج

۵۰ نام براي روز غدير
〰〰〰〰〰
 شایسته است نام‌هاى غدیر را با بهترین شكل و زیباترین خط بنویسیم و محافل جشن و سرور عید غدیر را با آن، معنى و روحى تازه ببخشیم.

 آنچه در زیر می ‏آید پنجاه نام و یا صفت براى روز غدیر است كه از روایات برگرفته‏ ایم:

1ـ بزرگترین عید خدا؛  (عیدالله الاكبر)

2ـ روز گشایش؛  (یوم وقوع الفرج)

3ـ روز خشنودى پروردگار؛  (یوم مرضاة الرحمن)

4 ـ روز زبونى شیطان؛  (یوم مرغمة الشیطان)

5ـ روز مشعل فروزان دین؛  (یوم منار الدین)

6 ـ روز بپا خاستن؛   (یوم القیام)

7 ـ روز شادمانى؛  (یوم السرور)

8 ـ روز لبخند؛  (یوم التبسم)

9ـ روز راهنمایى؛  (یوم الارشاد)

10ـ روز بلندى گرفتن منزلت شایستگان؛  (یوم رفع الدرج)

11ـ روز روشن شدن دلایل خدا؛ (یوم وضوح الحجج) )

12ـ روز آزمایش بندگان؛  (یوم محنة العباد)

13ـ روز راندن شیطان؛  (یوم دحر الشیطان)

14ـ روز آشكار كردن حقیقت؛  (یوم الایضاح)

15ـ روز بیان كردن حقایق ایمان؛  (یوم البیان عن حقایق الایمان)

16ـ روز ولایت؛  (یوم الولایة)

17ـ روز كرامت؛ (یوم الكرامة)

18ـ روز كمال دین؛  (یوم كمال الدین)

19ـ روز جداسازى حق از باطل؛  (یوم الفصل)

20 ـ روز برهان؛ (یوم البرهان)

21ـ روز منصوب شدن امیرمؤمنان؛ (یوم نصب امیرالمؤمنین(علیه السلام)

22ـ روز گواهى و گواهان؛  (یوم الشاهد و المشهود)

23ـ روز پیمان؛  (یوم العهد المعهود)

24ـ روز میثاق؛  (یوم المیثاق المأخوذ)

25ـ روز آراستن؛  (یوم الزینة)

26ـ روز قبولى اعمال شیعیان؛  (یوم قبول اعمال الشیعة)

27ـ روز رهنمونى به رهنمایان؛  (یوم الدلیل على الرواد)

28ـ روز امن و امان؛  (یوم الامن المأمون)

29ـ روز آشكار كردن امور پنهان؛  (یوم ابلاء السرائر)

30ـ عید اهل بیت(علیهم السلام)؛  (عید اهل البیت(علیهم السلام)

31ـ عید شیعیان؛  (عید الشیعة)

32ـ روز عبادت؛  (یوم العبادة)

33ـ روز اتمام نعمت؛  (یوم تمام النعمة)

34ـ روز اظهار گوهر مصون؛  (یوم اظهار المصون من المكنون)

35ـ روز بر ملا كردن مقاصد پوشیده؛ (یوم ابلاء خفایا الصدور)

36ـ روز تصریح به برگزیدگان؛  (یوم النصوص على اهل الخصوص) )

37ـ روز محمد و آل محمد(صلی الله علیه و آله)؛  (یوم محمد(ص) و آل محمد(ص))

38ـ روز نماز؛  (یوم الصلاة)

39ـ روز شكرگزارى؛  (یوم الشكر)

40ـ روز دوح (درختان پر شاخ و برگ)؛  (یوم الدوح)

41ـ روز غدیر؛  (یوم الغدیر)

42ـ روز روزه‏دارى؛  (یوم الصیام)

43 ـ روز اطعام؛  (یوم اطعام الطعام)

44 ـ روز جشن؛  (یوم العید)

45ـ روز عالم بالا؛  (یوم الملأ الاعلى)

46ـ روز كامل كردن دین؛ (  یوم اكمال الدین)

47ـ روز شادابى؛  (یوم الفرح)

48ـ روز به صراحت سخن گشودن از مقام ناب؛  (یوم الافصاح عن المقام الصراح)

49ـ روز افشاى پیوند میان كفر و نفاق؛  (یوم تبیان العقود عن النفاق و الجحود.) )

۵۰ ـ روز گردهمایى و تعهد حاضران؛ ( یوم الجمع المسؤول) 

روز عرفه، روز «خدایا! خدایا!» است؛ روزی که کبوتران دعا، از گنبد آبی «ربنّا» پرواز می‌کنند و فوج‌فوج به ایوان کبریا فرود می‌آیند و تا برگ استجابت را از دستان سخاوتمند «یا غفّار» نگرفته‌اند، بازنمی‌گردند.

عرفه، روز اعتراف است؛ اعتراف بندگان گناه‌کار در شبستان نیلگون اشک استغفار، در محضر بلند پروردگار.
عرفه، روز استغفار است؛ استغفار از رجس و پلیدی، استغفار از هر آنچه زشتی و بدسرشتی است. عرفه روز بازگشت است؛ «بازگشت به خویشتن»، بازگشت به دامن پرمهر یار، به آغوش نگار، بازگشت به آرامش و قرار.
در عرفات فقط باید زاری کنیم. تضرع کنیم، گریه کنیم، سوز داشته باشیم، دردمندی را احساس کنیم. فراق از خدا را احساس کنیم، که در اثر “فَاعتَرِف بِالخَطایا” که امام می‌گوید به خطایای خود در عرفات اعتراف کن. این اعتراف هم شامل اعتراف به ظلمات معصیت من است که تبعاتش را در وجودم گرفتم، هم اعتراف به آن اصلی است که از خدا دور افتاده است یعنی باید مانند نی شکایت کنیم که از اصل خودمان دور افتادیم و این را باید دردمندانه فریاد بزنیم.

برگرفته از کتاب “اسرار حج”