رسالت خانواده در تربیت نسل منتظر

اگر خانواده رسالت خود را در تربیت فرزند به درستی انجام ندهد؛ افراد و نهادهای دیگری نیز هستند که ممکن است با آموزش‌های ناروا، فرزند را به وادی دیگر بکشانند.[1]

از رسالت‌های یک خانواده‌ی آرمانی و اخلاقی، تربیت نسل صالح و مصلح می‌باشد. که در روایات از آنها به نام «بیوتات صالحه» یاد می‌شود.[2]

نقش پدر و مادر در تربیت نسل منتظر

با همه‌ی تأثیرهایی که طفل از جامعه و مدرسه و همبازی‌ها و معلمان خود می‌گیرد باز بیشتر تحت تأثیر خانواده است. زیرا تأثیر خانواده، زائیده‌ی رابطه‌‌ی خونی و مهر و عاطفه‌ی حقیقی است، در حالی که رابطه‌ی دیگران با او رابطه‌ی تلقینی است.[3]

اکنون برای بهتر مشخص شدن نقش والدین در تربیت نسل منتظر، نقش هر یک به طور جداگانه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

1. نقش مادر در تربیت نسل منتظر:

مادر مهمترین رکن خانواده و والاترین نقش تربیتی را دارا می‌باشد؛ نقشی که به هیچ وجه جانشین‌پذیر نیست.[4] چرا که مادر اصل، ریشه و سرچشمه‌ی وجود کودک است و کودک انعکاسی از واقعیات جسمی و روحی مادر و میوه‌ای از آن شجره‌ی مبارکه است.

در زیارت وارث وجود مقدس سیّدالشهداء با عنوان خدیجه کبری و فاطمه الزهرا3 خوانده می‌شود.[5]

همچنین حضرت را نوری در اصلاب شامخه و ارحام مطهره معرفی می‌نماید.[6]

در روایات نیز به جوانان سفارش می‌شود که دختر از خانواده‌ی اصیل و دیندار بگیرید تا جلوی فساد نسل گرفته شود. [7]

آیات قرآن در حق‌شناسی از والدین دو قسم است:

یک قسم از آیات، حق‌شناسی مشترک از پدر و مادر است؛ مانند آیه‌ی 23 سوره‌ی اسراء، که درباره‌ی نیکویی به پدر و مادر سخن می‌گوید.

قسم دیگر نیز مخصوص حق‌شناسی از مادر است؛ مانند آیه‌ی 15 سوره‌ی احقاف، که علاوه بر تجلیل مشترک از پدر و مادر، تنها زحمات و خدمات دشوار سی‌ماهه‌ی مادر را در دوران بارداری، زایمان و شیردهی متذکر می‌شود و اشاره‌ای به زحمات پدر نمی‌کند.

بنابراین اگر مادر بنا دارد که فرزندی مهدی باور تربیت کند؛ باید بداند که هر چه محبت و دلباختگی و ارتباط قلبی او با حضرت بیشتر باشد و این علقه در رفتار وی که فرزندش شاهد آن است نمود عینی داشته باشد؛ به همان میزان می‌تواند این محبت و دلباختگی و عشق را به فرزند خود، بدون نیاز به آموزش رسمی انتقال دهد.

همچنین اگر مادر منتظر از انجام رفتارهای مخالف با میل «ولی خدا» خودداری کند و به صورت مستقیم و غیرمستقیم نشان دهد که به خاطر حضور و ناظر بودن حضرت مهدی(عج) از انجام این کار خودداری کرده است؛[8] تأثیر بسزایی در ایجاد روحیه‌ی مهدی‌باوری در فرزندش خواهد داشت.

به همین جهت نقش مادر در دوره‌های مختلف تربیتی بسیار حائز اهمیت است؛ از جمله:

الف) انقعاد نطفه

ب‌) دوره‌ی جنینی

ج) دوره‌ی نوزادی و شیرخوارگی: از جمله اقدامات این دوره عبارتند از:

1- تحنیک(کام برداری) نوزاد با تربت سیّدالشهدا(ع)

2- تلاوت اذان و اقامه در گوش نوزاد

3- عقیقه و ولیمه

4- همراه کردن حِرز با نوزاد: از میان حرزها حرز امام سجاد(ع)به جهت پیوند ویژه با ولایت و امامت بیشتر سفارش شده است.[9]

5- نامگذاری

6- شیردهی: تمام حالات و روحیات مادر به هنگام شیردهی بر روحیه و طبع کودک و بسترسازی تربیتی او تأثیر ماندگار می‌گذارد.[10]

د‌) دوره‌ کودکی

ه‌) دوره‌ی نوجوانی

و‌) دوره‌ی جوانی.

2. نقش پدر در تربیت نسل منتظر:

در روایات آمده است که یکی از چند طایفه‌ای که بی‌حساب وارد عذاب می‌شوند پدرانی هستند که به تربیت دینی و اخلاقی فرزندانشان توجه نداشتند.[11] که این خود حاکی از نقش عمده تأثیرگذار پدر در تربیت جسمی و روحی فرزند می‌باشد. از این‌روست که نقش پدر در مراحل مختلف تربیتی بسیار حائز اهمیت است؛ از جمله:[12]

از آنجا که مراقبت‌های ویژه‌ی پدر در چهل روز پیش از انعقاد نطفه موجب اخلاص و یکرنگی پدر می‌شود؛ تأثیر معنوی خاصی بر فرزند خواهد داشت.

پدر باید قبل از ولادت، برای فرزند خود نام نیکویی را انتخاب کند.

پدر باید با عرضه‌ی عقاید و افکار، فرزندش را به آداب دینی آگاه نماید و با عملکرد خود فرزند را فردی متدین بار آورد.[13]

موضع پدر در رابطه با نوجوان، موضع هدایت، ارشاد، تذکر، زیر بازو گرفتن و به خطرات توجه دادن است.[14]

وظیفه‌ی پدر در تربیت جوان، همدمی، همراهی و معاونت می‌باشد.[15]

پی نوشت ها:

[1] . مریم، معین الاسلام، علی، غلامی، زن منتظر و منتظرپروری، ص 135.

[2] . مهدی، نیلی پور، خانواده ی مهدوی، اصفهان، مرغ سلیمان، 1388ه.ش، ص 29 و 30.

[3] . علی، قائمی، خانواده و تربیت کودک، بی‌جا، چاپ نهم، امیری، 1370ه.ش، ص 31 و 39.

[4] . مهدی، نیلی‌پور، خانواده‌ی مهدوی، ص 101.

[5] . «اَلسَّلامُ علیکَ یَابن فاطمهَ الزهراءِ، اَلسَّلامُ علیکَ یَابنَ خَدیجَه الکُبری»عبّاس، قمی، مفاتیح الجنان، مترجم: مهدی، الهی قمشه‌ای، قم، آیین دانش، 1384ه.ش، ص717.

[6] . «أشهَدُ أَنَّکَ کُنتَ نُوراً فِی الاَصلابِ الشّامِخَهِ وَ الأرحامِ المُطَهَّرَهِ». همان.

[7] . حسین، انصاریان، نظام خانواده در اسلام، بی‌جا، چاپ نوزدهم، ام‌ابیها، 1380ه.ش، ص 435.

[8] . مریم، معین الاسلام، علی، غلامی، زن منتظر و منتظرپروری، ص 135.

[9] . عباس، قمی، کلیات مفاتیح الجنان، ص 211.

[10] . مرتضی، آقاتهرانی، محمّدباقر، حیدری کاشانی، خانواده و تربیت مهدوی، تهران، چاپ سوم، کتاب یوسف، 1389ه.ش، ص 339 و 340.

[11] . حسین، انصاریان، نظام خانواده در اسلام، ص 447 و 448.

[12] . مرتضی، آقاتهرانی، محمّدباقر، حیدری کاشانی، خانواده و تربیت مهدوی، ص 227.

[13] . علی، قائمی، نقش پدر در تربیت، بی‌جا، چاپ دوم، امیری، 1367ه.ش، ص 108.

[14] . همان، ص 142.

[15] . مرتضی، آقاتهرانی، محمّدباقر، حیدری کاشانی، خانواده و تربیت مهدوی، ص 443.